Genius Homes in gesprek met bouwvisionair Peter Fraanje van TNO
Genius Homes heeft haar visie op bouwen en de aanpak hierin ontwikkeld dankzij jaren ervaring en kennisvergaring. Continu bijleren, je laten informeren en zelf onderzoek doen is belangrijk om tot nieuwe inzichten te komen. Een visionair op het gebied van duurzaam en circulair bouwen is Dr. Ing. Peter Fraanje, Senior Consultant duurzaamheid en circulariteit bij TNO. In 1998 promoveerde hij aan de Universiteit van Amsterdam op het duurzaam (cascade) gebruik van biobased grondstoffen in de bouw. Peter Fraanje is zoon van een Zeeuwse aannemer en werkt sinds 1987 aan een duurzame, innovatieve en circulaire bouwindustrie. Wij spraken hem over zijn visie op industrieel, duurzaam en circulair bouwen, hoe het anders kan en welke trends hij momenteel ziet.
Wat is jouw visie op de industrieel bouwen?
“Industrieel bouwen is een groeimarkt. Er is behoefte aan veel woningen, die snel, duurzaam en energiezuinig gebouwd moeten worden. Het concept van Genius Homes sluit hier naadloos op aan. Ook zijn de thema’s als comfortabel en gezond wonen steeds nadrukkelijker aanwezig. Een gezonde woning is zó goed ontworpen en gebouwd dat het er in alle seizoenen prettig toeven is: behaaglijk in de winter, koel in de zomer, met een goede lichtinval. Een echte slimme woning is een comfortabele woning met een lage energievraag.”
Hoe kan je de energievraag van een woning beperken?
“Je bereikt dit door de woning op de zon te oriënteren en het ontwerp te optimaliseren. We kunnen hierbij veel leren van onze voorouders. Kunstlicht overdag is overbodig als er in het ontwerp beter wordt nagedacht over de hoogte van de ramen. In monumentale woningen zie je dit heel goed. De ramen zijn hoog, ze worden per verdieping iets lager. Het daglicht wat binnenvalt wordt hierdoor optimaal benut. Ook een overstek bij het dak van woningen biedt mogelijkheden. Dit is in de jaren 60 wegbezuinigd, minder materiaal betekent minder bouwkosten.
Dr. ing. Peter Fraanje
Maar de toegevoegde waarde van een overstek moet niet onderschat worden. Vooral op het zuiden kun je met een overstek goed gebruik maken van de zon. In de winter staat de zon laag en kan die het huis goed verwarmen. In de zomer staat de zon hoger en dan zorgt de overstek dat het huis niet te warm wordt. Ook wordt de gevel beschermd tegen regen en groene aanslag, wat zorgt een langere levensduur van de gevel en de kozijnen.”
Hoe ziet de toekomst van Biobased materialen eruit?
“De opkomst van industrieel bouwen biedt kansen voor biobased materialen. Je hebt bijvoorbeeld niet te maken met regen en vorst waar de materialen tegen beschermd moeten worden op de bouw. De mogelijkheden met biobased materialen worden ook steeds meer benut. Er zijn al woningen die geïsoleerd worden met stro. Stro heeft niet alleen een hoge isolatiewaarde, maar zorgt ook voor meer geluidsdemping dan lichtgewicht isolatiematerialen. Ik heb zelf onlangs de begane grondvloer van onze jaren zeventig woning laten isoleren met schelpen, een uitstekende biobased oplossing. Ook bij de afwerking van de woning zijn er kansen voor biobased materialen. Natuurlijke materialen zoals hout en kurk kennen een hogere oppervlaktetemperatuur in vergelijking met steenachtige materialen. Ook hebben zij vochtregulerende eigenschappen die bijdragen aan een prettig binnenklimaat. Er is nog veel ruimte voor creatief denken binnen de bouw.”
Welke trends zie jij momenteel?
“Een belangrijke trend is dat woningen gemiddeld kleiner worden. Dit komt door de sterke groei van eenpersoonshuishoudens en ook doordat de betaalbaarheid van woningen onder druk staat. Luxe, comfort en uiteraard goede wifi zijn ook in de kleine woning belangrijk. Een andere trend is, dat woningen sneller gebouwd worden en vaak ook met een kortere beoogde gebruiksduur. Mede door het tekort aan betaalbare woningen zie je dat er nieuwe bouworganisatie- en woonvormen ontstaan zoals het Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO). Dankzij meer gemeenschappelijke voorzieningen en kleinere woningen vinden meer mensen huisvesting. Ook ‘wonen as a service’ komt op als nieuw businessmodel. Verplaatsbare en demontabele woningen worden voor 15 jaar geëxploiteerd en daarna gedemonteerd en ergens anders weer gebruikt. Als je modulair bouwt kun je de eenheden na een tijd weer demonteren, schoonmaken, herstellen en ergens anders weer inzetten. Dit is interessant voor onder meer woningcorporaties”
Hoe kunnen we bouwafval beperken?
“Cradle to grave moet cradle to cradle worden binnen de bouw. Als je van tevoren goed nadenkt ontstaat er bij de bouw van een nieuwe woning geen afval. Wat Genius Homes maakt wordt dan nooit meer afval. Het kan zijn dat iets slijt, dit wordt gerepareerd of je zoekt een andere toepassing voor het product. Ik neem als voorbeeld een balk voor een vloer, deze kan je twee tot vier keer in de woning toepassen voordat hij wat minder betrouwbaar wordt. Vervolgens maak je er planken van. Als ook deze aan het eind van hun levensduur zijn, maak je er plaatmateriaal van. Zo hebben we geen afval meer. Ook hier zijn kansen voor circulaire businessmodellen, waarbij woningen geleased worden. Aan het eind van het contract, neemt de bouwer de woning terug en hergebruikt alle materialen.”
Waarom zijn nog niet alle bouwbedrijven bezig met deze ontwikkelingen?
“Iedereen is ooit naar school geweest en je kijkt dan naar de norm en daar voldoe je aan. Zo gaat het in de bouw ook. Er zijn eisen gesteld en als je daarna voldoet is het goed. Door meer vanuit de bewoner / eindgebruiker te denken kun je eigenhandig een mooi concept ontwikkelen. Wat hierin ook belangrijk is, is dat je leert van elkaar, blijf in gesprek, dan kom je tot andere inzichten.”